برگزاری سیزدهمین نشست مجمع پژوهشکدههای اقتصادی در گمرک
سیزدهمین جلسه مجمع پژوهشکدههای اقتصادی، متشکل از مؤسسات پژوهشی اقتصادی و توسعه‌ای حاکمیتی، به میزبانی مرکز آموزش، تحقیقات و ظرفیتسازی گمرک جمهور اسلامی ایران در تاریخ هفتم اسفند 1401 برگزار شد. در این جلسه علاوه بر معرفی مرکز آموزش، تحقیقات و ظرفیتسازی گمرک جمهور اسلامی ایران توسط دکتر سجاد اعتمادیان، اعضا در مورد موضوعات و مسائل روز از جمله چالش‌های ارزی به بحث و گفتگو پرداختند.
1. دستور جلسه اول، موضوعات و مسائل روز و مباحث مجمع
دکتر نعمتی: اهمیت کارهای مشترک
ایشان ضمن تشکر از میزبانی دکتر اعتمادیان رئیس مرکز آموزش، تحقیقات و ظرفیتسازی گمرک جمهور اسلامی ایران، بر اهمیت کارهای پژوهشی مشترک بین اعضای مجمع از جمله در زمینه‌هایی سیاست‌های کلان اقتصادی از جمله مقولات مرتبط با سیاست‌های ارزی تأکید کردند. ایشان تأکید کردند که باید بتوانیم به‌عنوان مجمع، اعلام موضع کنیم. داشبورد نظام بانکی ایجاد شده است. خلق پول بهصورت عادلانه توزیع نمی‌شود؛ جنبه حقوقی هم توجه شود.
دکتر کیانی‌راد: مشارکت مجمع در همایش تولید
در مصوبات مجلس اشاره شده بود که دولت در صورتی می‌توان ارز 4200 را حذف کند که سیستم کالابرگ را جایگزین کند؛ بدین ترتیب، حتی اگر با افزایش قیمت مواجه می‌شدیم، امکان کنترل وجود داشت. در حذف ارز 4200 تومان این اشتباه رخ داد که سیستم کالابرگ جایگزین نشد و زیرساختی آماده نشده بود؛ با حذف ارز 4200 و عدم جایگزینی آن با کالابرگ، دولت توانایی تأمین نهاده را نداشت. 20 همت باید تسهیلات خرد سرمایه در گردش می‌دادند؛ حدود 8 همت پرداخت شد، تولیدکنندگان خرد خارج شدند، واردکنندگان کوچک هم خارج شدند، با بحران جنگ روسیه و اوکراین نیز مواجه شدیم که ما را با کمبود تولید مواجه کرد؛ در چنین شرایطی، علاوه بر تحریم و اقتصاد تورمی، دو اتفاق دیگر نیز رخ داد که جبرانی برای آن نداشتیم. نخست به دلیل حذف ارز 4200 و عدم توزیع کالابرگ، جبرانی برای مصرف‌کننده نداشتیم. دوم، جبرانی برای کاهش واردات نهاده‌ها نداشتیم. همزمانی این اتفاقات با اجرای ناقص برخی سیاست‌ها و یا انتخاب نادرست برخی اقدامات، دومینوی افزایش نرخ ارز به راه افتاد.
دکتر روزبهان: ارائه راهکار اقتصادی بهصورت مشترک
دشمن روی اشتباهات ما حساب می‌کند؛ ما به‌عنوان اتاق فکر مراکز خود هستیم. مجمع پژوهشکده‌ها باید خوراک فکری برای سازمان‌ها تهیه کنند؛ پژوهشکده‌ها بیایند راهکار ارائه بدهند. مقامات تشنه شنیدن کار کارشناسی می‌باشند.
دکتر اقدس طینت
موتور روشن خلق پول را نباید فراموش کرد؛ بخشی از این خلق پول برای خلق التهابات به کار می‌رود. شرکت‌های زیربخش نظام بانکی هم درگیر این ماجرا هستند.
دکتر توکلی؛ علیت دوطرفه نرخ ارز و نقدینگی
رابطه نرخ ارز و نقدینگی و به تبع تورم رابطه علی دوطرفه است. افزایش نرخ ارز باعث افزایش تقاضای نقدینگی می‌شود و افزایش نقدینگی در مرحله بعد می‌تواند باعث افزایش نرخ ارز شده و این سیکل معیوب ادامه یابد. همایش اخیر سیاست‌های ارزی محققان اقتصاد اسلامی به دولت سیزدهم بزودی برگزار می‌شود از پژوهشکده‌ها برای حضور در این همایش دعوت به عمل آوردند.
دکتر منصوری؛ اثر منفی انتظارات بر تورم
اصل لکه‌های خورشیدی در اقتصاد کلان رومر به مباحث در مورد حجم پول و… می‌پردازد. مربوط به کشورهای کوچک است؛ اگر در همه شاخصها اثر مثبت ببینید؛ ولی اگر این تلقی در مردم به وجود بیاید که شاخصها منفی می‌شود و حکمرانان شما توان ندارند؛ اقتصاد به زمین می‌خورد. الان مردم حسی منفی نسبت به توان مدیریتی حکمرانان دارند و این امر اثر منفی بر عملکرد اقتصادی دارد.
دکتر شباک؛ پیش‌بینی تورم
آمارها و پیش‌بینی‌ها حاکی از نرخ رشد اقتصادی پایین و نرخ تورم بالا برای سال آینده است.
- 2. دستور جلسه دوم، معرفی مرکز آموزش، تحقیقات و ظرفیتسازی گمرک
دکتر اعتمادیان، ظرفیتهای مرکز آموزش، تحقیقات و ظرفیتسازی گمرک
افزایش قیمت ارز، روی مسائل گمرک هم تاثیر گذاشته است. گمرک با سه مساله مهم بیش اظهاری، کم اظهاری و رسوب کالا مواجه است که هر سه بهصورت مستقیم با موضوع ارز مرتبط است. مرکز آموزش، تحقیقات و ظرفیتسازی گمرک، ظرفیت زیادی برای انجام تحقیقات در امور گمرکی دارد؛ در ادامه دکتر گرزین به معرفی مرکز و دستاودرهای آن می‌پردازند.
دکتر گرزین؛ معرفی مرکز
گمرک قدمت بالای ۵۰ساله دارد؛ با این وجود حجم تجارت ما پایین است؛ ما با اقلیم کردستان 10 میلیارد دلار تجارت داریم؛ ولی به همین میزان در سایر مناطق ایجاد نشده است. با وجود این موضوعات، سه هزار نفر تا سه سال آینده بازنشست می‌شوند؛ و این در حالی است که مجوز استخدام صادر نمی‌شود. وجود مشکل رایزن گمرکی نیز وجود دارد.
روند دنیا به سمت ایجاد شبکه گمرک جهانی است؛ اما ما در زیرساختها و خدمات هوشمند گمرکی با مشکل مواجه هستیم. دنیا به سمت حسابرسی پس از ترخیص رفته است؛ در تجارت کانتینری مشکلاتی مانند قاچاق وجود دارد. ما با مشکل شرکت انبارهای عمومی مواجهیم، این شرکت توسط گمرک ایجاد شد ولی الان در اختیار وزارت صمت است و باعث وقفه در امور شده است؛ به تعداد گمرکات، ما انبار داریم؛ اما نمی‌دانیم چقدر در انبارها کالا وجود دارد؛ اداره بنادر یک آمار دارد، گمرک یک آمار دارد؛ کشتیرانی یک آمار دارد. کالای انبارها در بنادر یا مانده‌اند و خراب می‌شوند و یا مانده‌اند که گران شوند؛ سامانه جامع تجارت هم مشکل دارد؛ سامانه‌ها هم به هم وصل نیست.
چالش‌هایی وجود دارد و باید حل شود. قوانین و مقررات حوزه تجارت خارجی بسیار زیاد، متعدد و کوتاه‌مدت است. برای اصلاح این موارد باید همکاری‌هایی صورت بگیرد. (برای نمونه برای گوجه‌فرنگی 4 تا مصوبه در یک هفته آمده است)؛ دیپلماسی تجاری کشور به‌ویژه با کشورهای همسایه باید توسعه یابد؛ همکاری در جهت کاهش موانع غیر تعرفه‌ای، هماهنگی بیشتر ذی‌نفعان و سازمان‌های ذی‌مدخل در امر تجارت رسمی، کاهش هزینه‌های تجارت رسمی و قانونی، کاهش معافیت‌های تجاری می‌تواند در دستور کار قرار گیرد. برای تحقق این اهداف و پیاده‌سازی اولویت‌های راهبردی این مجموعه، برخی اقدامات در دستور کار قرار گرفت و محورهای تحول و برنامه‌های عملیاتی طراحی شده است.
در حوزه عملکردی، کاهش رسوب کالا در بنادر و گمرکات کشور، توسعه سامانه‌هاي هوشمند گمرکی، رشد تجارت خارجی در دولت سیزدهم، توسعه زیرساختها و ارتقای تجهیزات گمرکی، کاهش زمان تشریفات گمرکی، موفقیت در مبارزه با قاچاق انواع مواد مخدر و کالا، توسعه ترانزیت، حمایت از تولیدکنندگان و شرکت‌هاي دانش‌بنیان از جمله دستاوردهای گمرک بوده است
3. مصوبات جلسه
– مشارکت مجمع در برگزاری همایش پژوهش‌های حمایت از تولید با همکاری پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی در تاریخ 9 اسفند 1401
– پیگیری مطالعات مشترک در زمینه تأمین مالی مسکن
4. جلسه بعد
– مکان: پژوهشکده آمار ایران
– دستور جلسه: ارائه دکتر حسینزاده در مورد ترانزیت، معرفی پژوهشکده آمار ایران