برگزاری چهاردهمین نشست مجمع در پژوهشکده آمار
چهاردهمین جلسه مجمع پژوهشکده‌های اقتصادی، متشکل از مؤسسات پژوهشی اقتصادی و توسعه‌ای حاکمیتی، به میزبانی پژوهشکده آمار در تاریخ 21/12/1401 برگزار شد. در این جلسه علاوه بر معرفی پژوهشکده آمار توسط دکتر شباک و همکاران ایشان، اعضا در مورد موضوعات و مسائل روز از جمله موضوع ترانزیت به بحث و گفتگو پرداختند.
1. دستور جلسه اول، موضوعات و مسائل روز و مباحث مجمع
دکتر نعمتی: اهمیت کارهای مشترک
ایشان ضمن تشکر از میزبانی دکتر شباک رئیس پژوهشکده آمار، بر اهمیت کارهای پژوهشی مشترک بین اعضای مجمع در زمینه‌هایی مانند آمایش سرزمین تأکید کردند. بر همین اساس، همفکری و همراهی اعضا را فرصتی برای یافتن راه‌حل‌های مناسب برای مسائل و مشکلات کشور بیان کردند.
دکتر توکلی: گزارش برگزاری همایش تولید
دکتر توکلی ضمن ارائه گزارش همایش تولید و سرمایه‌گذاری که با مشارکت اعضای مجمع و جهاد دانشگاهی در 9 اسفند برگزار شد، اقدامات مشترک این گونه را مثبت ارزیابی کردند. ایشان همچنین از حضور اعضا در همایش و نمایشگاه آثار پژوهشی در حوزه تولید و سرمایه‌گذاری تقدیر و تشکر نمودند. رئیس پژوهشکده امور اقتصادی، بر تشکیل کارگروه‌های اقدام مشترک تأکید کردند.
دکتر روزبهان: برگزاری همایش در مورد آمایش سرزمین
ایشان ضمن توضیح برخی اقدامات انجام شده در مرکز توسعه و آینده‌نگری در خصوص برنامه هفتم توسعه، برگزاری مجموعه نشست‌هایی در مورد آمایش سرزمین را تشریح کرده و اهمیت آن را برشمردند.
دکتر وحید حسین‌زاده: جایگاه ایران در ترانزیت بین‌المللی
دکتر حسین‌زاده به بررسی جایگاه ایران در ترانزیت بین‌المللی پرداخته و مطالب خود را در این زمینه ارائه دادند. ایشان توضیح دادند که برنامه‌ریزی انزوای ایران از پایان دهه 70 شمسی (برای حذف ایران از سیاست، اقتصاد و تجارت بین‌الملل) توسط نهادهایی مانند صندوق بین‌المللی پول شروع شده است. در این فضا، تلاش شد تا ایران را از کریدورهای منطقهای حذف شود؛ با این بهانه که ایران یک بازیگر غیرعقلانی و غیرقابل‌پیش‌بینی است. برخی از این پروژه‌ها اجرا نشده است و اقتصادی نیست و فقط برای انحراف افکار مطرح شده است که مسیر ایران مورد تردید قرار بگیرد. برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
تلاش برای حذف ایران از کریدورهای مسیر نقل‌وانتقال کالا و کریدورهای انرژی از جمله حذف از خط لوله صلح برای انتقال گاز به هند (این عملاً تحریم شد؛ روسیه برنامه جدی برای رساندن گاز به هند دارد)؛ تلاش امریکا برای حذف ایران از مسیر ترانزیت شرق – غرب (طرح ترنس کاسپین را از زیر دریا مطرح شد)؛ پروژه تاپی برای انتقال گاز ترکمنستان به آذربایجان از زیر دریا؛ طرح لاجورد، طرح شمال – جنوب.
در بحث کریدورها عمدتاً مواهب اقتصادی مدنظر بوده است؛ ولی جایابی در بازی‌های ژئوپلیتیک و شرکت در زنجیره تجارت جهانی کمتر موردتوجه قرار گرفته است. دو امر در مرزهای شمالی ما وجود دارد.
- اول، نوعی انسداد در مرزهای شمالی ما وجود دارد که بحث حمل‌و‌نقل در آنجا با انسداد مواجه است و حمل‌و‌نقل با هزینه زیاد همراه است و ایران موقعیت ویژه‌ای دارد.
- دوم، بعد از فروپاشی شوروی، دریای سیاه اهمیت زیادی یافته است. قبل از این نیمی از دریای سیاه در خاک شوروی بود؛ اوکراین و گرجستان بعد فروپاشی جدا شدند و روسیه بخش کوچکی هم‌جوار دریای سیاه دارد.
روسیه با تهدید گره دریای سیاه مواجه است و می‌خواهد این گره را باز کند. بخشی از فعالیت‌های روسیه در اوکراین به توسعه کرانه دریای سیاه توجه دارد. بعد از 2014، روسیه به خاورمیانه به‌ویژه سوریه توجه کرده است؛ درحالی‌که خاورمیانه جزو اولویت‌های سوم و چهارم روسیه بود. یکی از راه‌ها برای باز کردن این گره مسیر غربی روسیه است که کریدور شمال _ جنوبش را ایجاد کند. مسیر نوارسکی به شرق اروپا را ایجاد کند و کوتاه کند. اگر ایران بتواند مسیری که کمتر تحت‌تأثیر ناتو قرار دارد را ایجاد کند، هم برای روسیه جذاب است و هم برای ایران؛ این مسیر برگ برنده‌هایی برای ما دارد.
گام بعدی اقناع چین برای مشارکت ایران در کریدور یک کمربند یک جاده است. چین از مسیر شمالی استفاده کرده و ما را حذف کرده است؛ در جنوب هم از پاکستان استفاده کرده و به چابهار وارد نشد. شعار کریدور طراحی شده توسط ایران می‌تواند این گونه باشد: امن، سریع و ارزان
2. دستور جلسه دوم، معرفی پژوهشکده آمار
دکتر شباک: ظرفیت مجمع
ایشان ضمن معرفی همکاران پژوهشکده، به حوزه تشریح فعالیت‌ها و اقدامات انجام شده پرداختند. دکتر شباک همچنین بر اهمیت پیگیری امور صنفی از طریق مجمع تأکید کردند. از نگاه ایشان مجمع پژوهشکده‌های اقتصادی فرصتی است که می‌تواند در رشد همکاری بین پژوهشکده‌ها مؤثر واقع شود و همچنین در افزودن اثرگذاری پژوهشکده‌ها بر تصمیم‌گیرهای سیاست‌گذاران نقش مهمی ایفا کند.
دکتر صبا: معرفی مرکز
ایشان به معرفی پژوهشکده آمار پرداختند و با ترسیم اهداف و چشم‌انداز آن، اقدامات آینده این مجموعه را تشریح کردند. ایشان توضیح دادند که این پژوهشکده در سال ۱۳۷۸ با کسب مجوز از شورای گسترش آموزش عالی، به‌منظور پاسخ‌گویی به نیازهای پژوهشی نظام آماری تأسیس شد.
دکتر صبا در ادامه با توصیف ساختار اداری پژوهشکده آمار، به توضیح مزیت‌های این مجموعه پرداختند که شامل موارد زیر است:
- توسعه محاسبات ملی و منطقهای به تفکیک سطوح مختلف
- برخورداری از ظرفیت روش‌شناختی در تهیه طرح‌های علمی باهدف گردآوری داده‌های موردنیاز پژوهش‌های حوزه آمار رسمی (آمارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی)
- تدوین و طراحی نظام‌های جامع آمار و اطلاعات سازمان‌ها و دستگاه‌ها برای مدیریت مبتنی بر شواهد و ارائه مشاوره برای پیاده‌سازی آنها
- ارائه تحلیل‌های آماری معتبر از شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی
- انجام مطالعات بر پایه آمارگیری‌های نمونه‌ای
- ارائه آموزش‌های منحصربه‌فرد در حیطه آمار رسمی و علوم داده
معاون پژوهشی پژوهشکده آمار در ادامه به تشریح عمده‌ترین فعالیت‌های پژوهشکده پرداختند:
- طراحی، اجرا و انتشار ۳۶۳ طرح پژوهشی تا پایان سال ۱۴۰۱ (۲۸۹ طرح داخلی و ۷۴ طرح بین‌المللی)
- تألیف یا ترجمه ۲۵ کتاب از جمله اقتصاد دیجیتال جلد اول و دوم، پیکره دانش مدیریت داده، واژه‌نامه آمار رسمی، روش‌های آمارگیری
- انتشار ۲۷ گزارش تحلیلی در راستای تکالیف و احکام سومین برنامه ملی آمار کشور به‌منظور استفاده هرچه بهتر سیاست‌گذاران، محققین و سایر کاربران از آمارهای موجود
- برگزاری ۵۸۰ دوره آموزشی از جمله اندازه‌گیری و اثر آن بر طراحی آمارگیری، آشنایی با علم داده، آمارگیری ثبتی مبنا
- برگزاری ۳۲ دوره آموزشی بین‌المللی از جمله کارگاه آموزشی روش‌های نمونه‌گیری برای آمارهای کشاورزی
ایشان در انتها، طراحی نظام آمار و اطلاعات را به‌عنوان یکی از اقدامات پژوهشکده برشمردند و به توضیح آن پرداختند.
دکتر فرامرزی: معرفی گروه اقتصاد پژوهشکده آمار
ایشان اقدامات و فعالیت‌های گروه اقتصاد پژوهشکده را برشمردند و به توضیح برخی از پژوهش‌های انجام شده در این گروه پرداختند که از آن میان می‌توان به پژوهش مربوط به اقتصاد فضا اشاره کر